Isıtıcı Kablo
Isıtıcı kablo, elektrik enerjisi kullanarak ısınan bir kablo türüdür. Rezistans kablo veya heat trace kablo olarak da bilinen ısıtıcı kabloların temel işlevi, ısıtma ihtiyacı olan alanlardaki ısı kaybını engelleme, sıcaklık koruma, kar buz eritme ve donmayı önlemektedir. Isıtıcı kablo, günümüzde rampa ve yol ısıtma, elektrikli yerden ısıtma, zeminde kar buz önleme, hamam ısıtma, çatı – oluk ısıtma; endüstriyel proseslerde ise tank ısıtma, silo ve bunker ısıtma, ekipman koruma ile boru hatları ısıtma gibi projelerde sıklıkla kullanılmaktadır. Uygun yalıtım ile birlikte kurulduğunda ısıtıcı kablolar, boruları ve yüzeyleri ısı kaybı, donma ve bununla ilgili sorunlardan etkili bir şekilde korumaktadır. Isıtıcı kablo, endüstriyel ve ticari ortamlarda sıkça kullanılırken, günümüzde konut uygulamalarında da yaygın bir şekilde kullanılmaya başlamıştır.
Isıtıcı Kablo Hangi Amaçlar İçin Uygulanır?
- Donmayı Önleme: Isıtıcı kablo genellikle boruların, vanaların ve tankların soğuk iklimlerde donmasını önlemek için kullanılır. Su ve gaz boruları, oluklar ve çatılar boyunca kurulabilir ve sıcaklığın donma noktasının üzerinde kalmasını sağlar.
- Proses Isıtma: Sanayiler, kimyasal işleme, petrol ve gaz, gıda üretimi gibi endüstriyel süreçlerde belirli sıcaklıkları korumak ve verimli ürün akışı sağlamak için ısıtıcı kablo kullanılır.
- Kar Buz Eritme: Kar ve buzun erimesini sağlamak, buzlanma oluşumunu önlemek ve buzlanma kaynaklı oluşabilecek hasarları ortadan kaldırmak azaltmak amacıyla ısıtıcı kablo zemin yüzeyine uygulanır.
- Yerden Isıtma: Konut ve ticari binalarda ve hatta açık alanlarda ısıtıcı kablo, zemin altına yerleştirilerek istenilen alanın ısıtılmasını sağlamak için kullanılır, yüksek konforlu ve enerji verimli bir ısıtma çözümü sunar.
- Sıcaklık Koruma: Bazı malzemeler, viskoz sıvılar veya gazlar gibi, maddenin zarar görmemesi ve özelliğini yitirmemesi için istenilen bir sıcaklıkta kalmalıdır. Isıtıcı kablo, boru veya hacimlerde istenen sıcaklığı korumak için kullanılmaktadır.
Heat Trace Isıtıcı Kablo Nedir?
Heat trace ısıtıcı kablo, daha çok endüstriyel alanda kullanılan bu terim ısıtıcı kablonun diğer bir tanımıdır. Heat trace ısıtıcı kablo; endüstride, gaz ve sıvı akışkanların donmaya karşı korunması, ısı kaybının önlenmesi veya ısıtılması ihtiyacı ile sıkça kullanılmaktadır. Bu ihtiyaç her ortam ve işletmede ısıtıcı kablo uygulaması ile giderilmektedir.
Son 50-60 yılda, endüstriyel tesislerde ısıtıcı kabloların ısıtma ve heat tracing (ısı izleme) amaçlı kullanımı, buhar ve sıcak sulu sistemlere oranla sürekli bir artış göstermektedir. Bunun nedeni, modern ısıtıcı kabloların sağladığı güvenilirlik ve çok uzun ömürlü olmalarıdır. Ayrıca elektrik enerjisinin çok kolay denetlenebilmesi ve ısıtıcı kabloların bakım istememesi işletme giderlerinde büyük tasarruf sağlamaktadır. Daha önemlisi, endüstriyel tesisler hızlı ve düşük maliyetli bir yolla kesintisiz çalışma olanağına kavuşur.
Endüstriyel ısıtıcı kablo uygulama alanlarından endüstriyel boru hattı ısıtma, en yaygın kullanım alanlarından biridir. Yurt dışında yıllardır kullanımda olan boru hattı ısıtma ve ısının korunması konusunda ısıtıcı kablo kullanımı günden güne artmaktadır. Soğuk iklimlerde kurulan endüstriyel tesisler, kışın havaların soğuması ile sıkıntıya girmektedir. Proses hatlarındaki yoğun malzemenin katılaşmaması veya kristalleşmemesi için belli ısılar korunmalıdır. Isıtıcı kablo uygulamalarında proses hatları, istenilen sıcaklıklarda tutularak malzeme akışkanlığı sağlanmaktır. Ayrıca ısıtıcı kablo kullanımı sayesinde, oluşabilecek donma sorununun da tamamen önüne geçilmiş olur.
Heat Trace Isıtıcı Kablo Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
- Yüksek Verimlilik: Heat trace ısıtıcı kablo, uygulandığı tüm sistemlerin performansını veya işleyişini artırarak etkili bir çözüm üretir.
- Maliyet Etkinliği: Heat trace ısıtıcı kablo kullanımı, uzun yıllar bakım gerektirmeden verimli bir şekilde çalışacağı için hem malzeme korumasında, hem de işletme giderlerini minimuma düşürme açısından oldukça maliyet etkin bir yöntemdir.
- Esneklik: Heat trace ısıtıcı kablo, çeşitli uygulamalarda ve konfigürasyonlarda kullanılabilir, bu da spesifik ihtiyaçlara uygun özel çözümlere olanak tanır.
- Uzun Süreli Performans: Bir kez doğru bir şekilde kurulup sistem düzgün çalıştığında, heat trace ısıtıcı kablo istenilen sıcaklığı uzun bir süre boyunca koruyabilir, bu da sık bakım ve onarımların ihtiyacını azaltır.
- Gelişmiş Güvenlik: Heat trace ısıtıcı kablo, boruların donmasını ve patlamasını önleyerek boru sistemine ve diğer bağlı ekipmana gelebilecek hasar riskini azaltabilir. Ayrıca, patlayıcı alanlar için özel olarak üretilmiş versiyonlar kullanıldığında, endüstriyel sahalar için ciddi bir güvenlik koruması da sağlanmış olur.
Heat trace ısıtıcı kablo kendi içerisinde üç ana gruba ayrılmaktadır.
- Kendinden Regüleli Isıtıcı Kablo (Self Regulating Heating Cable)
- Sabit Güç Isıtıcı Kablo (Constant Wattage Heating Cable)
- Seri Dirençli Isıtıcı Kablo (Serial Resistance Heating Cable)
a) Mineral İzoleli Isıtıcı Kablo (Mineral Insulated Heating Cable)
Kendinden Regüleli Isıtıcı Kablo
Isıtıcı kablo çeşitlerinden en çok tercih edilen tip (self regulating) kendinden regüleli ısıtıcı kablolardır. Kendinden regüleli ısıtıcı kablo, kendi kendini düzenleyen veya kendini sınırlayan ısıtıcı kablo olarak da bilinmektedir. Bu kablonun yapısı karbon parçacıkları ile katkılanmış ısıtma matrisine gömülü iki adet ısıtıcı telden oluşur. Çalışma sırasında sıcaklık yükseldiğinde, moleküler genişleme karbon parçacıkları arasındaki mesafeyi artırır. Direnç artar ve çıkış gücü düşer. Sıcaklıklar düştüğünde, bu süreç tersine döner ve çıkış gücü artar. Bu fiziksel özellik, ısıtıcı kablonun asla aşırı ısınmayacağı, çapraz, üst üste monte edilebileceği ve sıcaklık kontrolörü olmadan çalıştırılabileceği anlamına gelir. Kendinden regüleli ısıtıcı kablo, ısıtıcı kablo alanında en çok tercih edilen kablo türüdür.
Sabit Güç Rezistans Isıtıcı Kablo
Sabit güç ısıtıcı kablolar, ısıtıcı kabloların her bir metresi, her sıcaklıkta sabit enerji verecek şekilde tasarlanmıştır. Yapıları itibarıyla akım taşıyan ve ısı üreten kısımları farklı iletkenlerden oluşmuştur. Sabit güç ısıtıcı kablo, her boyda kesilebilir ve kullanılabilirler. Soğuk uç gerektirmezler ve montajı, tek uçtan enerji verilmesi sayesinde her türlü heat tracing ve ısıtıcı kablo uygulamasında oldukça kolaylık ve düşük maliyet sağlar.
Sabit güç ısıtıcı kablo, bir dizi ısıtma bölgesinden oluşur (uzunluk = kontak aralığı) ve gerekli uzunluğa kadar kontak mesafesinin bölümlerinde boyuna kesilebilir. Uzunlukları keserken, ısıtma devresi bir sonraki temas noktasına kadar kesilir ve bu aktif olmayan parça soğuk uç 80 cm ile 100 cm olarak kullanılabilir. Tasarım aşamasında ek olarak planlanan ısıtma devresi başına bir kontak aralığı uzunluğu hesaplanmalıdır.
Seri Dirençli Isıtıcı Kablo
Seri dirençli ısıtıcı kablo, enerji taşıyan kısım ile ısı üreten kısım aynı olup krom-nikel telden oluşur. Bu kablolar değişik dirençlerde üretilebilirler. Seri dirençli ısıtıcı kabloların dirençleri, boyları ile doğrudan orantılıdır istenilen güç değerine göre belirli direnç diğerlerine göre belli metrelerde kesilebilir.
Üzerlerinden geçecek akım değerlerinin aşırı yükselmesini önlemek için, kullanılabilecekleri minimum bir uzunluk sınırlaması mevcuttur. Tek iletken ve çift iletkenli olmak üzere iki tip seri dirençli ısıtıcı kablo (serial resistance) vardır. Tek iletkenli ısıtıcı kabloların bir ucundan faz diğer ucundan nötr bağlantısı yapılacak şekilde üretilmiştir. Çift iletkenli seri dirençli ısıtıcı kablolarda ise tek uçtan faz ve nötr bağlantısı yapılarak bağlantı kolaylığı sağlar. Ayrıca seri dirençli ısıtıcı kablolar, mineral izoleli olarak da üretilmektedir.
Mineral İzoleli Isıtıcı Kablo
Mineral izoleli ısıtıcı kablo, yüksek sıcaklık gerektiren örneğin; kimya, petrokimya, petrol ve gaz endüstrileri gibi alanlarda ısıtma, ısı koruma ve donmayı önleme alanlarında kullanılır. Diğer ısıtıcı kabloların aksine mineral izoleli ısıtıcı kablolar, 1000°C’ye kadar sıcaklığa dayanıklıdır. Neme ve kimyasallara karşı dayanıklı olan mineral izoleli ısıtıcı kablolar, boru hatlarında, depolama tanklarında, enerji santrallerindeki proses hatlarında ve bu hatlarda bulunan ekipmanların ısıtmasında kullanılır.
Kimyasallara karşı korumanın yanı sıra, mineral izoleli ısıtıcı kablolar, özellikle potansiyel olarak patlayıcı ortamlarda önemli bir güvenlik unsurudur. Alaşım 825, yüksek sıcaklıkta proses kontrolü için tercih edilen malzemedir. Mineral izoleli ısıtıcı kablolar, bir ısıtma iletkeni, mineral yalıtım ve dış kılıftan oluşur. Mineral yalıtımlı soğuk uçlu bağlantılara sahip tek veya çift damarlı olarak üretilmektedir. Soğuk kablonun serbest ucu kusursuz bir şekilde kapatılmıştır ve esnek bir besleme kablosuna bağlanmıştır. Çap, soğuk kablo artı 1,5 mm² toprak bağlantısına karşılık gelir. Her soğuk kablo ucunda aleve dayanıklı paslanmaz çelikten yapılmış bir sıkıştırma halkası manşonu bulunmaktadır.